Giá nông sản giảm mạnh do khó khăn trong lưu thông hàng hóa, trong khi giá phân bón ngày càng tăng cao hơn đẩy nhiều bà con vào tình thế khó khăn, chịu lỗ khi sản xuất. Bắt đầu từ tháng 7 năm ngoái, giá phân bón trên đà tăng trưởng trở lại và đạt đỉnh trong thời gian gần đây. Nguyên nhân không phải do chênh lệch cung cầu, vì các doanh nghiệp sản xuất phân bón ở Việt Nam có công suất gấp 3 lần nhu cầu tiêu thụ của người dân. Tuy nhiên, giá cả các nguyên liệu dầu vào để sản xuất phân bón như lưu huỳnh hay amoniac liên tục tăng mạnh khiến các cơ sở sản xuất phân bón bắt buộc phải tăng giá bán ra.
Giá phân bón có chiều hướng tăng cao
Thông tin về việc giá phân bón biến động trong thời qua, Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) Nguyễn Văn Thanh cho biết, sau thời gian đạt đỉnh giá kỷ lục vào cuối năm 2018, giá phân bón đã liên tục giảm và chạm đáy vào tháng 7/2020. Từ tháng 7/2020 đến nay, giá phân bón bắt đầu phục hồi. Và có chiều hướng tăng cao trong những tháng gần đây.
Cục trưởng Nguyễn Văn Thanh cho rằng, giá phân bón tăng là do giá nông sản trên thế giới liên tục tăng trong thời gian qua (điển hình là giá gạo) kết hợp với tình hình thời tiết thuận lợi đã thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, kèm theo đó là nhu cầu phân bón.
Trong khi đó, do giá phân bón giảm quá sâu trong nửa đầu năm 2020. Nguồn cung phân bón trên thế giới lại có xu hướng giảm. Nên không kịp đáp ứng nhu cầu phục hồi quá nhanh. Kết hợp với chính sách nới lỏng tiền tệ và tài khóa trên toàn cầu. Không chỉ phân bón mà hầu hết các mặt hàng cơ bản như sắt thép, than đá, xăng dầu, thức ăn chăn nuôi… Đều chứng kiến mức tăng giá rất mạnh.
Công suất sản xuất nhiều gấp 3 lần nhu cầu tiêu thụ
Ông Hoàng Trung – Cục trưởng Cục Bảo vệ Thực vật, Bộ NN-PTNT, nhấn mạnh, trong khoảng 5 năm trở lại đây, Việt Nam đã cơ bản tự chủ được mặt hàng phân bón. Nhu cầu sử dụng phân bón trong nước sẽ không tăng trong những năm gần đây. Thống kê mới nhất từ Bộ NN-PTNT cho thấy, cả nước hiện có 841 nhà máy sản xuất phân bón. Với công suất gần 30 triệu tấn/năm. Như vậy, công suất sản xuất của chúng ta gấp 3 lần so với nhu cầu tiêu thụ.
“7 tháng đầu năm, các nhà máy trong nước đã sản xuất được 2,5 triệu tấn phân bón. Tăng gần 200 triệu tấn so với cùng kỳ. Năm 2020, chúng ta nhập khẩu 3,97 triệu tấn. Nhưng 7 tháng đầu năm 2021, chúng ta đã nhập 3,1 triệu tấn, tăng 6.700 tấn so với cùng kỳ. Số liệu trên cho thấy, năng lực sản xuất vẫn đáp ứng được nhu cầu sử dụng. Do đó, không có sự chênh lệch cung cầu. Và đây không phải là nguyên nhân đẩy giá phân bón tăng cao”, Cục trưởng Hoàng Trung khẳng định.
Nguyên nhân dẫn đến sự tăng giá phân bón
Ông Bùi Thế Chuyên, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Hóa Chất Việt Nam (Vinachem) cho rằng: “Nếu nói giá phân bón tăng do bất cập cung cầu là không đúng. Nguyên nhân chính là do chi phí sản xuất 7 tháng đầu năm tăng rất cao. Như lưu huỳnh tăng 170%, amoniac tăng gấp 2 lần… khiến giá đầu vào tăng. Cùng với đó, là sự gia tăng của chi phí vận chuyển và những tác động tiêu cực đến từ đại dịch Covid-19”.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho rằng, đề nghị các doanh nghiệp cố gắng hợp lý hóa các chi phí, giữ ổn định giá thành, đặt mục tiêu phân bón Việt Nam phải được bán với giá thấp hơn phân bón nhập khẩu, đưa phân bón đến tay người nông dân với giá thấp nhấp. “Xuất khẩu là quyền của doanh nghiệp nhưng chúng tôi kêu gọi các doanh nghiệp dừng xuất khẩu, tập trung đảm bảo nguồn cung cho thị trường trong nước” – Thứ trưởng Khánh nhấn mạnh.
Ông Trần Quốc Khánh đề nghị Tổng cục Quản lý thị trường chỉ đạo Cục Quản lý thị trường các địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giảm sát để ngăn chặn hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá, sản xuất – kinh doanh phân bón giả, không đảm bảo chất lượng.
Biện pháp giải quyết tình trạng tăng giá phân bón
Phân bón là đầu vào quan trọng, chiếm gần 1/2 giá vật tư đầu vào trong sản xuất nông nghiệp. Giá phân bón tăng cao, trong khi đầu ra và giá bán nhiều mặt hàng nông sản thiếu ổn định. Ách tắc trong thu mua nông sản khiến nông sản giảm chất lượng, rớt giá. Vậy giải quyết tình trạng tăng giá này như thế nào?
Để bình ổn thị trường phân bón, trước mắt cần tập trung tháo gỡ vấn đề lưu thông, vận chuyển. Các doanh nghiệp nỗ lực tối đa chuẩn bị nguồn hàng cần thiết. Vận chuyển hàng về các khu vực trong lúc thấp vụ để chuẩn bị sẵn cho vụ Đông Xuân sắp tới. Đảm bảo nguồn cung phân bón ra thị trường. Tránh tâm lý lo lắng thiếu hàng hóa của người nông dân. Từ đó loại bỏ được tình trạng găm hàng đẩy giá.